Nên thành lập hộ kinh doanh hay doanh nghiệp?
Việc chọn thành lập hộ kinh doanh hay doanh nghiệp phụ thuộc vào quy mô và mục tiêu kinh doanh: hộ kinh doanh phù hợp cho quy mô nhỏ, thủ tục đơn giản, trong khi doanh nghiệp giúp mở rộng quy mô và bảo vệ tài sản cá nhân.
Mục lục
Giới thiệu
Khi bắt đầu kinh doanh, nhiều người băn khoăn không biết nên chọn thành lập hộ kinh doanh hay doanh nghiệp. Mỗi loại hình đều có ưu và nhược điểm riêng, nhưng điểm khác biệt lớn nhất không chỉ nằm ở thủ tục pháp lý mà còn ở các lợi ích lâu dài và mức độ rủi ro tài chính. Trong bài viết này, StartX sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hai mô hình này, đồng thời chỉ ra lý do tại sao thành lập doanh nghiệp là lựa chọn tối ưu cho sự phát triển lâu dài.
Nên thành lập công ty hay hộ kinh doanh
-
Hộ kinh doanh là gì?
Theo quy định pháp luật, hộ kinh doanh là loại hình kinh doanh đơn giản, thường dành cho các cá nhân hoặc hộ gia đình muốn kinh doanh nhỏ lẻ. Chủ hộ kinh doanh có thể thuê tối đa 10 lao động và không cần phải có cơ cấu tổ chức phức tạp như doanh nghiệp. Tuy nhiên, hộ kinh doanh phải chịu trách nhiệm vô hạn đối với hoạt động kinh doanh của mình. Theo khoản 1 Điều 79 Nghị định 01/2021/NĐ-CP hộ kinh doanh được hiểu:
Điều 79. Hộ kinh doanh
Ưu điểm của hộ kinh doanh:
- Thủ tục thành lập đơn giản, dễ thực hiện: chỉ cần đăng ký tại phòng kinh tế cấp quận/huyện mà không cần nộp vốn điều lệ.
- Không cần có cơ cấu quản lý phức tạp như doanh nghiệp.
- Phù hợp với các cá nhân, gia đình kinh doanh quy mô nhỏ.
Nhược điểm của hộ kinh doanh:
- Chủ hộ phải chịu trách nhiệm vô hạn bằng toàn bộ tài sản cá nhân.
- Không có tư cách pháp nhân.
- Hạn chế về số lượng lao động và quy mô kinh doanh.
- Các hộ kinh doanh có doanh thu lớn thường gặp khó khăn khi phải kê khai thuế phức tạp, đặc biệt khi bị kiểm tra và siết chặt chính sách thuế.
- Thuế tính theo thuế khoán hoặc theo doanh thu kinh doanh.
- Các chủ hộ thường chọn thành lập hộ kinh doanh để được lợi về chính sách thuê khoán thời gian đầu, tuy nhiên theo đó sẽ không có sự chạt chẽ về sổ sách kế toán, tài chính dẫn đến khả năng phát triển lớn về quy mô cũng như thu hút được các nhà đầu tư sẽ khó khăn.
-
Doanh nghiệp là gì?
Doanh nghiệp là loại hình kinh doanh có quy mô lớn hơn, có tư cách pháp nhân và chịu trách nhiệm hữu hạn dựa trên số vốn điều lệ đã đăng ký. Có nhiều loại hình doanh nghiệp khác nhau, phổ biến nhất là công ty TNHH, công ty cổ phần và doanh nghiệp tư nhân. Theo Điều 4, Luật Doanh nghiệp 2020 quy định:
Điều 4. Giải thích từ ngữ:Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:
Ưu điểm của doanh nghiệp:
- Có tư cách pháp nhân, giúp hạn chế rủi ro tài sản cá nhân.
- Quy mô kinh doanh linh hoạt, có thể mở rộng hoạt động và thuê nhiều lao động.
- Dễ dàng huy động vốn từ nhiều nguồn như phát hành cổ phiếu, trái phiếu (đối với công ty cổ phần).
- Thuế tính theo tỉ lệ lợi nhuận của doanh nghiệp
- Doanh nghiệp có thể sử dụng dịch vụ kế toán để đảm bảo việc kê khai thuế minh bạch, chính xác, tránh rủi ro pháp lý.
- Doanh nghiệp có tư cách pháp nhân, giúp tạo sự tin tưởng hơn với đối tác và khách hàng lớn.
Nhược điểm của doanh nghiệp:
- Thủ tục thành lập phức tạp hơn hộ kinh doanh.
- Phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ thuế và báo cáo tài chính định kỳ.
- Chủ doanh nghiệp cần phải có kiến thức tổng thể về quản trị doanh nghiệp.
-
So sánh giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp
| Tiêu chí | Hộ kinh doanh | Doanh nghiệp |
| Tư cách pháp nhân | Không có | Có tư cách pháp nhân (ngoại trừ doanh nghiệp tư nhân) |
| Trách nhiệm pháp lý | Chịu trách nhiệm vô hạn bằng tài sản cá nhân | Trách nhiệm hữu hạn (trừ doanh nghiệp tư nhân, công ty TNHH và công ty cổ phần chỉ chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn góp) |
| Thủ tục thành lập | UBND Thành phố, Quận, Huyện là đơn vị duyệt hồ sơ | Thực hiện theo quy định chung, đơn giản và nộp hồ sơ đăng ký qua cổng Dịch vụ công quốc gia tập trung |
| Quy mô lao động | Tối đa 10 lao động theo quy định của pháp luật | Không giới hạn số lượng lao động |
| Khả năng huy động vốn | Hạn chế, chỉ dựa trên nguồn vốn cá nhân | Dễ dàng huy động vốn từ cổ đông, phát hành cổ phiếu (đối với công ty cổ phần), vay vốn từ ngân hàng |
| Quy định về thuế | Đóng thuế môn bài và thuế khoán. Một số trường hợp hộ kinh doanh lớn thì vẫn kê khai thuế định kỳ theo doanh thu. | Phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ thuế, như thuế TNDN, GTGT. Kê khai thuế định kỳ theo lợi nhuận doanh nghiệp và quyết toán hàng năm theo quy định. |
-
Xu hướng siết thuế với hộ kinh doanh: Cảnh báo cho những ai chọn mô hình nhỏ
Trong bối cảnh hiện nay, nhiều hộ kinh doanh lớn đang bị cơ quan thuế kiểm tra chặt chẽ, đặc biệt với các hộ có doanh thu cao. Những khó khăn khi thành lập hộ kinh doanh:
- Bị áp dụng chính sách thuế dựa trên doanh thu thực tế vì vậy một số trường hợp thực tế lợi nhuận kinh doanh không nhiều, tuy nhiên hộ kinh doanh vẫn phái đóng thuế cao do doanh thu lớn.
- Không có đội ngũ kế toán hoặc pháp lý để hỗ trợ, tư vấn làm đúng ngay từ đầu dẫn đến nhiều sai sót khi kê khai, rủi ro bị phạt thuế.
Ngược lại, doanh nghiệp ngay từ khi thành lập đã phải tuân theo những quy định của thuế nên thường có đội ngũ kế toán, tài chính hoặc thuê dịch vụ kế toán để đảm bảo tính chính xác và tuân thủ quy định pháp luật, giảm thiểu rủi ro bị phạt.
Trong tương lai, xu hướng chuyển đổi từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp được dự báo sẽ trở nên phổ biến hơn. Bài viết của Thời báo Tài chính (TBTC) với chủ đề "Miễn thuế - "cú huých" khuyến khích hộ kinh doanh chuyển thành doanh nghiệp" đã nhấn mạnh các chính sách ưu đãi thuế và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Nhà nước, nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của khu vực kinh tế tư nhân và tăng cường tính minh bạch. Tương tự, Cổng thông tin điện tử Bộ Tài Chính cũng ghi nhận rằng hộ kinh doanh đang dần có xu hướng muốn chuyển đổi thành doanh nghiệp. Trong khi đó, Cổng thông tin điện tử tỉnh Tiền Giang, qua bài viết ""Kích hộ kinh doanh chuyển đổi lên doanh nghiệp", đã làm rõ các lợi ích của việc chuyển đổi, như khả năng mở rộng quy mô kinh doanh, dễ dàng tiếp cận vốn và hưởng chính sách ưu đãi hỗ trợ phát triển
Thành lập hộ kinh doanh có thể là lựa chọn tốt cho quy mô nhỏ, nhưng nếu bạn muốn kinh doanh bền vững, bảo vệ tài sản cá nhân và mở rộng quy mô, thành lập doanh nghiệp là lựa chọn tối ưu. Hãy để StartX đồng hành cùng bạn trên hành trình khởi nghiệp, từ tư vấn loại hình phù hợp đến hoàn thiện thủ tục pháp lý một cách nhanh chóng và minh bạch.
Tuyết Nhung - StartX.